aplikacja E8 google play app store
aplikacja Matura google play app store

Teksty literackie - zadania z rozwiązaniami z języka polskiego dla ósmoklasistów

rodzaj testów: zadania i rozwiązania

3 teksty, 33 zadania.
Stanisław Lem, Jak ocalał świat
Juliusz Słowacki, Balladyna
Julia Hartwig, Komunikat


Zadanie: 1 2 3
Zadanie 1.
Tekst literacki.

Stanisław Lem
JAK OCALAŁ ŚWIAT

Konstruktor Trurl sporządził raz maszynę, która umiała robić wszystko na literę n. Kiedy była gotowa, na próbę kazał jej zrobić nici, potem nanizać1 je na naparstki2 . [...] Wykonała polecenie co do joty, ale ponieważ nie był jeszcze pewny jej działania, kolejno musiała zrobić nimby, nausznice, neutrony, nurty, nosy, nimfy i natrium. [...] Zaprosił wtedy do siebie konstruktora Klapaucjusza, przedstawił go maszynie i tak długo wychwalał jej nadzwyczajne zdolności, aż ów rozgniewał się skrycie i poprosił, aby i jemu wolno było coś jej rozkazać.

– Proszę bardzo – rzekł Trurl – ale to musi być na n. [...]

– Maszyno! Masz zrobić Nic!

Maszyna przez dłuższy czas w ogóle się nie ruszała. Klapaucjusz jął zacierać z zadowolenia ręce. Trurl zaś rzekł:

– O co ci chodzi? Kazałeś jej nic nie robić, więc nic nie robi! [...]

– Skądże! Miała zrobić Nic, a tymczasem nie zrobiła nic, więc wygrałem. Nic bowiem, mój ty przemądrzały kolego, to nie takie sobie zwyczajne nic, produkt lenistwa i niedziałania, lecz czynna i aktywna Nicość, to jest doskonały, jedyny, wszechobecny i najwyższy Niebyt we własnej nieobecnej osobie!! [...]

Naraz rozległ się jej spiżowy3 głos:

– Przestańcie się kłócić w takiej chwili! Wiem, co to Niebyt, Nicość, czyli Nic, ponieważ te rzeczy należą do klucza litery n, jako Nieistnienie. Lepiej po raz ostatni przyjrzyjcie się światu, bo wnet go nie będzie...

Słowa zamarły na ustach rozjuszonym konstruktorom. Maszyna w samej rzeczy robiła Nic, a to w ten sposób, że kolejno usuwała ze świata rozmaite rzeczy, które przestawały istnieć, jakby ich w ogóle nigdy nie było. [...]

– Ojej! – rzekł Trurl. – Żeby coś z tego złego tylko nie wynikło...

– E, co tam! – rzekł Klapaucjusz. – Przecież widzisz, że ona nie robi wcale Nicości Generalnej, a jedynie Nieobecność wszystkich rzeczy na n, nic się nie stanie, bo też ta twoja maszyna całkiem do niczego!

– Tak ci się tylko wydaje – odparła maszyna. – Zaczęłam, istotnie, od wszystkiego, co na n, bo było mi to bardziej familiarne4 , ale co innego jest zrobić jakąś rzecz, a co innego usunąć ją. Usuwać mogę wszystko, z tej prostej przyczyny, że umiem robić wszyściuteńko, ale to wszyściuteńko na n, a więc Niebyt jest dla mnie fraszką. Zaraz was nie będzie ani niczego. [...]

– Ależ to... – zaczął przestraszony Klapaucjusz i w tej chwili zauważył, że istotnie już nie tylko na n nikną różne rzeczy: przestały ich bowiem otaczać kambuzele, ściśnięta, wytrzopki, gryzmaki, rymundy, trzepce i pćmy.

– Stój! Stój! Cofam to, co powiedziałem! Przestań! Nie rób Niebytu!! – wrzeszczał na całe gardło Klapaucjusz [...]. – A gdzież są kambuzele? Gdzie moje murkwie ulubione? Gdzie pćmy łagodne?!

– Nie ma ich i nigdy już nie będzie – odparła spokojnie maszyna. – Wykonałam, a raczej zaczęłam wykonywać to tylko, coś mi kazał... [...]

– Niech ci będzie, nie mówmy już o tym – rzekł Klapaucjusz. – Już niczego od ciebie nie chcę, śliczna maszyno, tylko proszę, zrób murkwie, bo bez nich życie mi niemiłe...

– Nie umiem tego, ponieważ są na m – rzekła maszyna. [...] – Murkwi nie będzie [...]. – Popatrz, proszę, na świat, jaki jest cały pełen olbrzymich czarnych dziur, pełen Nicości, która wypełnia bezdenne otchłanie między gwiazdami, jak wszystko dookoła stało się nią podszyte, jak czyha nad każdym skrawkiem istnienia. To twoje dzieło, mój zawistniku! Nie sądzę, żeby następne pokolenia miały cię za to błogosławić...

– Może się nie dowiedzą... Może nie zauważą... – wyjąkał pobladły Klapaucjusz, patrząc z niewiarą w pustkę czarnego nieba, [...] i wrócił chyłkiem5 do domu – świat zaś po dziś dzień pozostał już cały podziurawiony Nicością. [...]


Stanisław Lem, Jak ocalał świat, [w:] tegoż, Bajki robotów, Kraków 2003.

1 Nanizać – nawlec coś na nić, sznurek, żyłkę.
2 Naparstek – ochraniacz na palec używany podczas szycia.
3 Spiżowy – głęboki, silny.
4 Familiarne – poufałe.
5 Chyłkiem – ukradkiem, niepostrzeżenie.
Zadanie 1.1.
Oceń prawdziwość poniższych sformułowań.
We fragmencie opowiadania Stanisława Lema ukazane jest niebezpieczeństwo nieodpowiedzialnego wykorzystywania techniki.
Światem przedstawionym w opowiadaniu rządzą nie tylko prawa fizyki, lecz także prawa języka.
Zadanie 1.2.
Na podstawie tekstu wyjaśnij, dlaczego świat „pozostał [...] cały podziurawiony Nicością”.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 1.3.
Na podstawie podanego fragmentu utworu Jak ocalał świat sformułuj wniosek, który będzie stanowił przesłanie płynące z tekstu.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 1.4.
Dokończ zdanie.

Na podstawie fragmentu tekstu można wnioskować, że cechą, która w najmniejszym stopniu charakteryzuje Klapaucjusza, jest
Zadanie 1.5.
Przeczytaj poniższy fragment.

– Może się nie dowiedzą... Może nie zauważą... – wyjąkał pobladły Klapaucjusz, patrząc z niewiarą w pustkę czarnego nieba, [...] i wrócił chyłkiem do domu.

Na podstawie podanego fragmentu uzupełnij poniższe zdanie.

Klapaucjusz odczuwał .............................., ponieważ czuł się odpowiedzialny za zniknięcie części świata, w którym żył.
Zadanie 1.6.
Czy użyte w opowiadaniu Stanisława Lema wyrazy nic i Nic znaczą to samo? Uzasadnij swoją odpowiedź.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 1.7.
Oceń prawdziwość poniższych informacji.
Wyrazy Nicość, Niebyt, Nieistnienie zostały zapisane w opowiadaniu Stanisława Lema wielką literą, ponieważ są nazwami planet.
Wyrazy takie jak ściśnięta, wytrzopki, gryzmaki i rymundy są znane w świecie, w którym żyją Trurl i Klapaucjusz.
Zadanie 1.8.
Dokończ zdanie.

Klapaucjusz użył określenia śliczna maszyno, aby
Zadanie 1.9.
W opowiadaniu Stanisława Lema maszyna użyła słowa ‘fraszka’ w zdaniu Niebyt jest dla mnie fraszką. Wyjaśnij znaczenie tego wyrazu w podanym kontekście.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 1.10.
a) Wyjaśnij różnicę w pisowni cząstki nie w wyrazach podkreślonych w zdaniu:
Nie istniały przyczyny, które pozwalałyby wyjaśnić nieistnienie świata.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

b) Spółdzielnia Mieszkaniowa Jutrzenka planuje wystosowanie poniższych komunikatów do mieszkańców. Uzupełnij je odpowiednią formą słów umieszczonych w nawiasie.

Zadanie 1.11.
Na podstawie fragmentu opowiadania Stanisława Lema Jak ocalał świat określ jedną cechę dowodzącą, że tekst jest utworem fantastycznonaukowym, oraz podaj jeden przykład ilustrujący tę cechę.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 1.12.
Przeczytaj poniższy fragment.

Niechże będzie dziś wesele
Równie w sercach, jak i w dziele.
Mocium panie, z nami zgoda.

a) Podaj imię i nazwisko autora oraz tytuł utworu, z którego pochodzi przytoczony fragment.

Autor:
Tytuł:

b) Podaj dwóch bohaterów literackich, w czasie rozmowy których padły powyższe słowa.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

c) Czy relacje między Klapaucjuszem i Trurlem są podobne do relacji między bohaterami wskazanymi przez Ciebie powyżej? Uzasadnij swoją odpowiedź.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 1.13.
Na stronie internetowej Polskiego Radia można znaleźć następującą informację.

Zabierz głos w dyskusji – napisz komentarz, w którym przedstawisz swoje stanowisko i poprzesz je jednym argumentem.

Następna strona

źródło: CKE
Polityka Prywatności